Ήταν 28 Δεκεμβρίου του 2014. Το πλοίο Norman Atlantic είχε μόλις εγκαταλείψει το λιμάνι της Πάτρας με 478 επιβάτες και 12 μέλη του πληρώματος, με προορισμό τη νότια Ιταλία, όταν ξέσπασε πυρκαγιά στο κατάστρωμα αυτοκινήτων. Οι φλόγες εξαπλώθηκαν γρήγορα, η θερμότητα και ο καπνός καταδίωκαν εκείνους που βγήκαν έξω στο κατάστρωμα, όπου ήρθαν αντιμέτωποι με τους δυνατούς ανέμους και τη βροχή.

Τελικά, περισσότεροι από 400 άνθρωποι διασώθηκαν, οι περισσότεροι σε τολμηρές, νυχτερινές διαδρομές ελικοπτέρων διάσωσης που συνέχισαν την αποστολή τους παρά τους ισχυρούς ανέμους και τα μεγάλα κύματα. Άλλοι 29 άνθρωποι δεν τα κατάφεραν. Κάηκαν ή πνίγηκαν στην προσπάθεια τους να σωθούν. Αρκετοί δεν βρέθηκαν ποτέ, σαν να «εξαφανίστηκαν» μέσα στον πυκνό μαύρο καπνό που τύλιξε το μοιραίο πλοίο.

Τα πτώματα εννέα θυμάτων (τρεις Έλληνες, δύο Ιταλοί, δύο Γερμανοί, ένας Γεωργιανός και ένας Τούρκος επιβάτης) ανακτήθηκαν από τη θάλασσα, ενώ δεκαεννέα άλλα (9 Έλληνες, 4 Τούρκοι, 2 Ιταλοί και 1 Γερμανοί και 2 Συριοί και Ιρακινοί) ακόμα αγνοούνται. Επιπλέον, δύο μέλη του πληρώματος του αλβανικού ρυμουλκού Iliria σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια των εργασιών διάσωσης. Σύμφωνα με την ANEK Lines, ο συνολικός αριθμός των επιβατών και του πληρώματος, με βάση το δηλωτικό του πλοίου, ήταν 475, κάτι που σαφώς δεν ίσχυε καθώς οι αριθμοί συνέχιζαν να αλλάζουν κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων διάσωσης.

Το «μπέρδεμα» με τον αριθμό των επιβατών

Οι αρχές έκτακτης ανάγκης έχουν ολοκληρώσει τη διάσωση εκατοντάδων επιβατών από το Norman Atlantic, αλλά οι επιβάτες και προσωπικό υποστηρίζουν ότι περισσότεροι άνθρωποι βρίσκονταν στο πλοίο. Η τότε υπουργός Άμυνας της Ιταλίας Ρομπέρτα Πίνοτι δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ότι το ιταλικό ναυτικό έσωσε 427 άτομα, με αποτέλεσμα το σύνολο να ανέρχεται σε 437 άτομα. Ωστόσο, οι ελληνικές αρχές ανακοίνωσαν αρχικά ότι 478 επιβάτες και πλήρωμα βρίσκονταν στο πλοίο όταν ξέσπασε η πυρκαγιά στην ανοικτή θάλασσα.

Ωστόσο, ο Ιταλός υπουργός Μεταφορών Μαουρίσιο Λούπι δήλωσε ότι δεν ήταν σαφές εάν ο κατάλογος των επιβατών που απελευθερώθηκε από τις ελληνικές αρχές ήταν μια ακριβής αντανάκλαση του ποιος ήταν επί του σκάφους. Είπε ότι το πλοίο είχε κάνει μια στάση σε ένα ελληνικό νησί προτού έρθει σε δύσκολη κατάσταση το πρωί της Κυριακής.

«Υπάρχει ένας κατάλογος επιβιβάσεων στον οποίο εμφανίζονται τα ονόματα των 427 επιβατών και 56 του πληρώματος», δήλωσε ο Λούπι. «Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο συνεχίζουμε την προσπάθεια (αναζήτηση): δεν μπορούμε να ξέρουμε ποιος ήταν ο ακριβής αριθμός».

Καμία από τις δηλώσεις των επιζώντων της καταστροφής δεν έδινε αρχικά καμία ένδειξη ότι μπορεί να έχουν πεθάνει 41 επιβάτες.

Ο Καπετάνιος ο τελευταίος από το πλήρωμα που έφυγε

Ο τότε Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντζι επαίνεσε το έργο της ιταλικής ομάδας διάσωσης, η οποία είπε ότι είχε βοηθήσει στην αποφυγή μιας «σφαγής». Το ιταλικό ναυτικό δήλωσε ότι ο ιταλός καπετάνιος Αργίλιο Γιάκοματζι ήταν ο τελευταίος από το πλήρωμα που εγκατέλειψε το πλοίο σε μια προσπάθεια διάσωσης ενάντια την ανοικτή θάλασσα και τον παγωμένο καιρό σε ένα 36ωρο δράμα.

Το Norman Atlantic που είχε προορισμό την Ανκόνα στην Ιταλία μετέφερε εκτός από τους επιβάτες και περισσότερα από 200 οχήματα όταν ξέσπασε η πυρκαγιά τις πρώτες πρωινές ώρες της Κυριακής 28 Δεκεμβρίου. Ήταν 44 ναυτικά μίλια Δυτικά από την Κέρκυρα όταν ξέσπασε η φωτιά στο κατάστρωμα που βρίσκονταν τα αυτοκίνητα.

«Ήταν κόλαση», δήλωσε η Δήμητρα Θεοδοσίου μετά την εκκένωση με ελικόπτερο. «Είχε πολύ κρύο, τρομερό κρύο. Τα κοντινά πλοία ψέκαζαν με νερό από τους κρούνους (για να πολεμήσουν τη φωτιά) και ήμασταν εντελώς βρεγμένοι» είπε, ενώ βρίσκονταν σε ένα νοσοκομείο στο Λέτσε με ήπια υποθερμία.

Eνας άλλος επιβάτης, ο Ρόμπερτ Μάνε, δήλωσε ότι υπήρχε μικρή προειδοποίηση ότι μια πυρκαγιά είχε ξεσπάσει, και πολλοί άνθρωποι αγωνίστηκαν για να μπουν σε σωστικές λέμβους. «Ήμασταν κοιμισμένοι όταν ο καπνός εισήλθε στις καμπίνες. Οι φλόγες και ο καπνός έπληξαν ανθρώπους από όλες τις πλευρές », είπε. «Το πλήρωμα προσπάθησε κάπως να συντονίσει την εκκένωση στα σκάφη έκτακτης ανάγκης, αλλά αυτό αποδείχθηκε αδύνατο. Σε αυτό το στάδιο, οι άνθρωποι απλώς ρίχτηκαν στα σκάφη. Χρειάστηκαν 25 λεπτά για να μπω σε ένα από αυτά».

Τα ιταλικά και τα ελληνικά πληρώματα ελικοπτέρων έσωσαν περισσότερους από 400 ανθρώπους παρά τους ανέμους και τον παχύ καπνό. Ο κακός καιρός δυσχέραινε τις αρχικές προσπάθειες να προστεθούν καλώδια στο πλοίο για ρυμούλκηση. Η θαλασσοταραχή και η πυκνή ομίχλη στην περιοχή οδήγησαν επίσης στη σύγκρουση δύο εμπορικών πλοίων, με αποτέλεσμα τουλάχιστον έναν θάνατο.

Ο περισσότεροι επιβάτες ήταν Έλληνες, αλλά το δηλωτικό περιελάμβανε ονόματα από αρκετές άλλες χώρες, όπως τη Γερμανία, την Ιταλία, την Αυστρία, την Τουρκία, τη Γαλλία και τις Κάτω Χώρες. Η προσπάθεια διάσωσης περιελάμβανε ελικόπτερα και αεροσκάφη από τις ιταλικές και ελληνικές αμυντικές δυνάμεις μαζί με 10 πλοία σε ρόλους υποστήριξης. Στις αρχές της διάσωσης, επτά εμπορικά πλοία συγκεντρώθηκαν γύρω από το Norman Atlantic για να λειτουργήσουν ως «φράχτες» του αέρα, καθώς τα πλοία πυρόσβεσης έφτασαν στη σκηνή.

Ποιος ευθύνονταν

Οι ιταλικές και οι ελληνικές αρχές ξεκίνησαν και ποινική έρευνα. Το πλοίο είχε μόλις επιθεωρηθεί στην Πάτρα στις 19 Δεκεμβρίου και οι έξι σοβαρές ελλείψεις που διαπιστώθηκαν αφορούσαν φωτισμό έκτακτης ανάγκης, πόρτες πυρκαγιάς και ικανότητα διάσωσης. Έχει δοθεί προθεσμία 15 ημερών για την επίλυση των ελλείψεων.

Οι ανακριτές δήλωσαν ότι μια σειρά παραβιάσεων της ασφάλειας ήταν η αιτία της πυρκαγιάς στο πλοίο το Δεκέμβριο του 2014.

Μια έκθεση 650 σελίδων από μια ιταλική ομάδα ερευνητών ανέφερε επίσης ότι υπήρχε άγνωστος αριθμός λαθρεπιβάτων που πιθανόν πέθαναν καθώς πρόσφυγες και μετανάστες «γλιστρούσαν» μέσα σε πλοία από το ελληνικό λιμάνι της Πάτρας όπου οι ερευνητές δήλωσαν ότι η αλυσίδα των ανθρώπινων λαθών ξεκίνησε.

Το πλοίο ήταν ιταλικό. Η έρευνα διαπίστωσε ότι σε μια δεύτερη στάση στην Ηγουμενίτσα τα φορτηγά φορτώθηκαν τυχαία στο κατάστρωμα του αυτοκινήτου και τα ψυγεία φορτηγά συνδέθηκαν στο κεντρικό κύκλωμα από έναν υποψήφιο ασκούμενο, αντί του επικεφαλής ηλεκτρολόγου του πλοίου, αν και δεν αναφέρθηκε κάποιος λόγος γι’ αυτό.

Μετά την πυρκαγιά που ξεκίνησε στο Κατάστρωμα αυτοκινήτων 4, τουλάχιστον δύο μέλη του πληρώματος απέτυχαν να πάρουν σοβαρά τα πρώτα σημάδια καπνού, οι εμπειρογνώμονες διαπίστωσαν κι ένας μηχανικός απέτυχε να ειδοποιήσει τη γέφυρα μετά την είσοδο του καπνού στο μηχανοστάσιο.

Η ανταπόκριση του πληρώματος μετά την εξάπλωση της πυρκαγιάς χαρακτηρίζεται ως «χαοτική». Δεν κατάφερε να κατευθύνει τους πανικόβλητους επιβάτες σύμφωνα με τις βασικές διαδικασίες ασφαλείας ή να κάνει αποτελεσματική χρήση των σωστικών λέμβων και του αγωγού διαφυγής.

«Το σύνολο του συστήματος διαχείρισης έκτακτης ανάγκης … έχει εμφανή και εγγενή ελαττώματα που δείχνουν επίσης μια μεγάλη πιθανότητα ανθρώπινου λάθους», αναφέρει η έκθεση.