Η παγκόσμια “κούρσα” των επιστημόνων για την ανάπτυξη εμβολίου για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού καλά κρατεί. Από επιστημονική όμως άποψη, μένουν αναπάντητα διάφορα ερωτήματα-κλειδιά τόσο για τον ιό που προκαλεί τη νόσο, όσο και για την ασφάλεια των σκευασμάτων που θα κυκλοφορήσουν για την καταπολέμησή του.
Μερικοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι το επείγον της κατάστασης δικαιολογεί μια βιασύνη, άλλοι είναι πιο επιφυλακτικοί και δίνουν προτεραιότητα στην ασφάλεια, ώστε να μη γίνει κάποιο λάθος και κυκλοφορήσει εμβόλιο που δεν είναι αποτελεσματικό ή -ακόμη χειρότερα- δεν είναι ασφαλές.
Σε δημοσίευμα του περιοδικού “Nature”, διατυπώνονται 5 βασικά ερωτήματα, σε σχέση με το υπό ανάπτυξη εμβόλιο.
Αναπτύσσουν ανοσία οι άνθρωποι που αρρωσταίνουν με Covid-19;
Δουλειά των εμβολίων είναι να βοηθούν το ανοσοποιητικό σύστημα να καταπολεμά τον παθογόνο μικροοργανισμό, ακόμη κι αν ο άνθρωπος δεν έχει προηγουμένως εκτεθεί σε αυτόν. Η μελέτη άλλων κορωνοϊών, όπως των τεσσάρων που προκαλούν κοινά κρυολογήματα, οδηγούν τους περισσότερους επιστήμονες στην εκτίμηση ότι όσοι αρρώστησαν από το νέο κορωνοϊό και έγιναν καλά, θα είναι προστατευμένοι από μια νέα λοίμωξη για κάποιο (απροσδιόριστο) χρονικό διάστημα. Όμως αυτή η εκτίμηση δεν έχει ακόμη επιβεβαιωθεί από στοιχεία.
«Δεν γνωρίζουμε πολλά πράγματα για την ανοσία σε αυτό τον ιό», παραδέχεται ο ιολόγος-ανοσολόγος Μάικλ Ντάιαμοντ του Πανεπιστημίου Ουάσιγκτον στο Σεντ Λούις του Μισούρι. Πειράματα Κινέζων επιστημόνων με πιθήκους που είχαν κολλήσει τη νόσο και έγιναν καλά, έδειξαν ότι δεν φαίνονται να μολύνονται ξανά όταν εκτίθενται στον ιό για δεύτερη φορά. Το ζητούμενο είναι αν αυτό συμβαίνει και στους ανθρώπους.
Αν οι άνθρωποι αποκτούν ανοσία, πόσο διαρκεί;
Στους κορωνοϊούς που προκαλούν κρυολόγημα, η ανοσία είναι σύντομης διάρκειας. Ακόμη και άνθρωποι με πολλά αντισώματα έναντι αυτών των ιών, μπορεί να ξαναμολυνθούν, σύμφωνα με τον ιολόγο Στάνλεϊ Πέρλμαν του Πανεπιστημίου της Αϊόβα των ΗΠΑ.
Πιο ασαφή είναι τα πράγματα με τους δύο άλλους πιο επικίνδυνους κορωνοϊούς που έχουν προκαλέσει τις επιδημίες SARS και MERS. Τα στοιχεία είναι ανεπαρκή και δεν είναι σαφές αν η ανοσολογική αντίδραση λόγω προηγούμενης έκθεσης στον ιό είναι αρκετή για να αποτρέψει μια νέα λοίμωξη.
Τι είδους ανοσία πρέπει να επιδιώξουν οι δημιουργοί του εμβολίου;
Το υπό δοκιμή πρώτο εμβόλιο (της Moderna) αποτελείται από ένα μόριο RNA. Όπως και άλλα υποψήφια εμβόλια για το νέο ιό, έχει σχεδιαστεί για να «εκπαιδεύσει» το ανοσοποιητικό σύστημα να παράγει αντισώματα που αναγνωρίζουν και μπλοκάρουν την προεξέχουσα πρωτεΐνη, την οποία χρησιμοποιεί ο ιός ως έμβολο για να εισδύσει στα ανθρώπινα κύτταρα. Είναι όμως πιθανό ότι ένα αποτελεσματικό εμβόλιο κατά του SARS-CoV-2 μπορεί να χρειαστεί να «ωθήσει» το σώμα να παράγει αντισώματα, τα οποία μπλοκάρουν και άλλες πρωτεΐνες του ιού ή να παράγει Τ-λεμφοκύτταρα που μπορούν να αναγνωρίσουν και να καταστρέψουν τα μολυσμένα κύτταρα.
Πώς ξέρουμε αν ένα εμβόλιο πράγματι θα «δουλέψει»;
Κανονικά τα εμβόλια δοκιμάζονται σε ανθρώπους μετά τα αρχικά τεστ σε ζώα και στη συνέχεια γίνονται οι πρώτες δοκιμές ασφάλειας σε ανθρώπους. Λόγω όμως βιασύνης, εν μέσω πανδημίας, οι επιστήμονες καταστρατηγούν τη σειρά και κάνουν ορισμένα πράγματα σχεδόν εκ παραλλήλου, π.χ. δοκιμές σε ζώα και ασφαλείας φάσης 1 σε ανθρώπους. Μέσα από τις ταυτόχρονες δοκιμές σε ζώα και ανθρώπους, θα φανεί ποιο εμβόλιο έχει τα «φόντα» να δοκιμαστεί στη συνέχεια σε μεγάλες -και δαπανηρές- κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους.
Θα είναι σίγουρα ασφαλές;
Στόχος -και μεγάλη ανησυχία- των επιστημόνων είναι να αποφύγουν την ενίσχυση της Covid-19, αν εμβολιασμένοι άνθρωποι που στη συνέχεια μολυνθούν από τον ιό, εμφανίσουν όχι μια πιο ήπια, αλλά αντίθετα πιο σοβαρή μορφή της νόσου, από ό,τι αν δεν είχαν εμβολιαστεί. Γι’ αυτό, λένε μερικοί επιστήμονες, είναι αναγκαίο τα εμβόλια να δοκιμαστούν πρώτα σε ζώα, πριν τους ανθρώπους, κάτι που όμως θα καθυστερήσει την κυκλοφορία του εμβολίου. Κάποιοι άλλοι εμφανίζονται πιο διατεθειμένοι να ρισκάρουν.
