Η συγκέντρωση της οικονομικής δύναμης στους ψηφιακούς γίγαντες πραγματοποιείται σε μία εποχή όπου η παγκοσμιοποίηση κλονίζεται λόγω των ανταγωνιστικών βιομηχανικών τακτικών και του τελωνειακού προστατευτισμού. Αυτή η – φαινομενικά παράδοξη εξέλιξη προκαλείται από δύο καθοριστικά μετασχηματιστικά γεγονότα στην παγκόσμια οικονομία – ο κόσμος μπαίνει στην τέταρτη βιομηχανική επανάσταση σε μία εποχή που η οικονομική ηγεμονία έχει έρθει στο τέλος της.
Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ.
Η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση συνεπάγεται την εμφάνιση ψηφιακών τεχνολογιών στον πραγματικό κόσμο. Μέσω της τεχνητής νοημοσύνης, της ρομποτικής, της αυτοματοποίησης και άλλων καινοτομιών, οι ψηφιακοί γίγαντες φέρνουν επανάσταση και κατακτούν βιομηχανίες οι οποίες προηγουμένως ανήκαν στον πραγματικό κόσμο. Οι ψηφιακοί κολοσσοί αρχικά άλλαξαν την επικοινωνία, τώρα όμως μεταμορφώνουν την παραγωγή, τη μεταφορά, το τραπεζικό σύστημα, τις πόλεις, το στρατό, την ιατρική βιομηχανία και όλους τους τομείς της οικονομίας.
Το σημαντικότερο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα αυτής της επανάστασης είναι το να έχεις ανεξάρτητα ψηφιακά οικοσυστήματα όπως τα Yandex ή Sber. Οι ψηφιακές τεχνολογίες απολαμβάνουν τις “economies of scope”, στις οποίες είναι πιο οικονομικό να συνδυάσεις δύο ή περισσότερες γραμμές προϊόντων ή βιομηχανιών από το να τις παράγεις χωριστά. Τα υψηλά κόστη και τα χαμηλά μεταβαλλόμενα κόστη των ψηφιακών τεχνολογιών με αποτελέσματα διεπαγγελματικής σύμπραξης δημιουργούν μία κατάσταση η οποία ευνοεί την εμφάνιση μονοπωλίων. Οι εταιρίες οι οποίες διαχειρίζονται μηχανές αναζήτησης ή ηλεκτρονικό εμπόριο έχουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στη δημιουργία αυτοματοποιημένων οχημάτων, απορροφώντας τη βιομηχανία των ταξί, αναπτύσσοντας αυτοματοποιημένα οπλικά συστήματα, δημιουργώντας ψηφιακά νομίσματα, και στέλνοντας ανθρώπους στο διάστημα. Η δύναμη του υπολογιστή, η απόκτηση δεδομένων και τα φαινόμενα συνέργειας δίνουν τη δυνατότητα σε αυτούς τους κολοσσούς να κυριαρχήσουν σε φαινομενικά άσχετες βιομηχανίες.
Η συγκέντρωση δύναμης έχει τρομερές συνέπειες στο διεθνές οικονομικό σύστημα. Οι κυβερνήσεις στηρίζουν τους μεγάλους εθνικούς πρωταθλητές οι οποίοι είναι ανταγωνιστικοί στις διεθνείς αγορές, παρόλα αυτά είναι ανήσυχες σχετικά με την αδικαιολόγητη εγχώρια πολιτική τους επιρροή.
Η ασύμμετρη οικονομική αλληλεξάρτηση ανάμεσα στα κράτη είναι πηγή πολιτικής δύναμης καθώς τα κράτη μπορούν να μεγιστοποιήσουν και την αυτονομία τους και την επιρροή τους. Οι εταιρίες τεχνολογίας καθορίζονται ως στρατηγικές βιομηχανίες λόγω της περιορισμένης ικανότητας τους να επεκτείνουν τους παρόχους, γεγονός που δημιουργεί δίλλημα για τα πιο αδύναμα κράτη να επιλέξουν μεταξύ οικονομικής αποτελεσματικότητας ή αυτονομίας.
Όλες οι σημαντικές χώρες συνεπώς επιθυμούν τεχνολογική κυριαρχία – το δικό τους ψηφιακό οικοσύστημα για να αποφύγουν την υπερβολική εξάρτηση ακόμη και την τεχνολογική αποικιοκρατία. Τα κεντροποιημένα οικονομικά εργαλεία όπως το δολάριο και το σύστημα SWIFT δίνουν τη δυνατότητα στις ΗΠΑ να αποκτήσουν απεριόριστη πολιτική δύναμη, κάτι που θα πρέπει να αποτελέσει προειδοποίηση για τις υπόλοιπες χώρες, καθώς όλες οι βιομηχανίες αναδιοργανώνονται γύρω από τους ψηφιακούς κολοσσούς.
ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΗΓΕΜΟΝΙΑΣ
Η παγκοσμιοποίηση είναι συνώνυμη της Αμερικανοποίησης τις τελευταίες δεκαετίες καθώς ο κόσμος ακολούθησε ένα φιλελεύθερο οικονομικό φορμάτ υπό την ηγεμονία των ΗΠΑ. Αυτό το φορμάτ διαταράχθηκε εξαιτίας της σχετικής πτώσης των ΗΠΑ ως οικονομικού ηγεμόνα, κάτι το οποίο επίσης τερματίζει το διεθνές φιλελεύθερο οικονομικό σύστημα. Ο Οικονομικός Φιλελευθερισμός λανθασμένα πολλές φορές θεωρείται ανεξάρτητη μεταβλητή, μία αξία η οποία διαμορφώνει το διεθνές σύστημα. Στην πραγματικότητα. αυτά τα συστήματα εμφανίζονται όταν υπάρχει συγκέντρωση οικονομικής δύναμης υπό έναν ηγεμόνα όπως υπό τη Βρετανία τον 19ο αιώνα και τις ΗΠΑ τον 20ο αιώνα.
Και η Βρετανία και οι ΗΠΑ εξελίχθηκαν σε κυρίαρχη θέση στις διεθνείς αγορές με ισχυρές βιομηχανικές πολιτικές και τακτικές και τελωνειακό προστατευτισμό μέσω της χρήσης επιδοτήσεων και δασμών. Ωστόσο, ούσες σε κυρίαρχη θέση η Βρετανία και οι ΗΠΑ αγκάλιασαν την αρετή του οικονομικού φιλελευθερισμού για να παγιώσουν την οικονομική τους ηγεμονία. Η τεχνολογική ηγεσία εδραιώνεται όταν οι ώριμες βιομηχανίες (υψηλή ποιότητα, χαμηλό κόστος) του τεχνολογικού ηγέτη είναι σε ανοικτό και άμεσο συναγωνισμό με τις πρώιμες βιομηχανίες (χαμηλή ποιότητα, υψηλά κόστη) των αναπτυσσόμενων κρατών. Ο David Ricardo ανέπτυξε τη θεωρία της φιλελεύθερης οικονομίας του συγκριτικού πλεονεκτήματος με σκοπό να εδραιώσει την τεχνολογική ηγεσία της Βρετανίας: “Είναι αυτή η αρχή η οποία καθορίζει ότι το κρασί θα παρασκευάζεται στη Γαλλία και την Πορτογαλία, ότι το καλαμπόκι θα καλλιεργείται στην Αμερική και την Πολωνία και ότι ο εξοπλισμός των υπολογιστών (hardware) και άλλα αγαθά θα κατασκευάζονται στην Αγγλία”.
Ο Friedrich List κατέκρινε την Βρετανική υπεράσπιση του ελεύθερου εμπορίου σαν μία ηγεμονική νόρμα για να “ κλωτσήσουμε μακριά τη σκάλα”
Είναι μία πολύ έξυπνη κίνηση όταν οποιοσδήποτε έχει σκαρφαλώσει στην κορυφή της υπεροχής, να κλωτσάει μακριά τη σκάλα με την οποία έχει σκαρφαλώσει, με σκοπό να στερήσει από τους άλλους το μέσο να σκαρφαλώσουν μετά από αυτόν. Σε αυτό βρίσκεται το μυστικό της κοσμοπολίτικου δόγματος του Adam Smith και των γεωπολιτικών τάσεων του μεγάλου σύγχρονού του William Pitt και όλων των διαδόχων του στις διοικήσεις της Βρετανικής κυβέρνησης.
Το 19ο αιώνα, ανερχόμενες δυνάμεις όπως οι ΗΠΑ, η Γερμανία, η Γαλλία και η Ρωσία αγκάλιασαν τις εθνικιστικές οικονομικές πολιτικές – σε διαφορετικό βαθμό – με τις οποίες χρησιμοποίησαν προσωρινούς δασμούς και επιδοτήσεις για τις πρώιμες βιομηχανίες τους μέχρι αυτές να ωριμάσουν και έτσι να γίνουν ανταγωνιστικές στις διεθνείς αγορές. Οι συστάσεις τακτικής του Alexander Hamilton οι οποίες έθεσαν τα θεμέλια του Αμερικανικού συστήματος αντικατοπτρίζονται στις ιδές του Friedrich List και του Sergey Witte. Ο List αναγνώρισε ότι τα κράτη έπρεπε να αναγνωρίσουν ότι η οικονομική δύναμη είναι ένα σημαντικό όργανο εξουσίας και ότι η υπερβολική δυσμενής ασύμμετρη αλληλεξάρτηση θα δημιουργούσε κεντρικές – περιφερειακές σχέσεις :
Όσο υπάρχει ο διαχωρισμός της ανθρώπινης φυλής σε ανεξάρτητα έθνη, η πολιτική οικονομία θα είναι συχνά σε αντιπαράθεση με κοσμοπολιτικές αρχές… ένα έθνος θα ενεργούσε μη σοφά αν προσπαθούσε να προάγει το καλό όλης της ανθρώπινης φυλής σε βάρος της δικής του δύναμης, του δικού του καλού και της ανεξαρτησίας του.
Στα μέσα του 20ου αιώνα, με παρόμοιο τρόπο οι ΗΠΑ εδραίωσαν τη δική τους τεχνολογική ηγεσία, η οποία συνεχίστηκε κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης των ψηφιακών τεχνολογιών όπως η καινοτομία – επιδοτούμενη από την κυβέρνηση των ΗΠΑ- στη Silicon Valley με τεράστια στρατιωτικά συμβόλαια και την χρηματοδότηση πανεπιστημίων για την ανάπτυξη πατεντών. Όντας σε κυρίαρχη θέση, η τεχνολογική ηγεσία εδραιώθηκε με φιλελεύθερες οικονομίες και εμπορικές συμφωνίες οι οποίες επεκτάθηκαν και ενίσχυσαν τους νόμους περί πατεντών και πνευματικής ιδιοκτησίας για να επιβραδύνουν την εξάπλωση των τεχνολογιών.
Τον 21ο αιώνα η Κίνα εφάρμοσε τις ίδιες οικονομικές εθνικιστικές τακτικές τις οποίες επεδίωξαν οι ΗΠΑ τον 19ο αιώνα, χρησιμοποιώντας άμεσες και έμμεσες επιδοτήσεις και δασμούς για να σκαρφαλώσει στις παγκόσμιες αλυσίδες τιμών. Η Κίνα το πέτυχε και επί του παρόντος εδραιώνει την ηγεσία της σε στρατηγικές βιομηχανίες. Με την ισχυρή βιομηχανική πολιτική China 2025, το Πεκίνο σκοπεύει να ιδρύσει τεχνολογική ηγεσία στην τεχνητή νοημοσύνη, στη ρομποτική και τις άλλες τεχνολογίες που σχετίζονται με την τέταρτη βιομηχανική επανάσταση.
Συνεπώς, όταν η συγκέντρωση της οικονομικής δύναμης υπό μία ηγεσία μειωθεί, “η φιλελεύθερη τάξη αναμένεται να ξεδιπλωθεί και τα καθεστώτα της να γίνουν πιο αδύναμα και τελικά να αντικατασταθούν από εμπορικές συμφωνίες” και η εθνική εξουσία είναι αυτήν στην οποία δίνεται προτεραιότητα έναντι των δυνάμεων των αγορών. Ο οικονομικός πόλεμος ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα είναι το προβλεπόμενο αποτέλεσμα μίας φθίνουσας και ανασφαλούς ηγεμονίας. Οι ΗΠΑ ολοένα και περισσότερο χρησιμοποιούν το διοικητικό τους ρόλο στη διεθνή οικονομία για να αποδυναμώσουν αντιπάλους όπως η Κίνα και η Ρωσία με οικονομικό εξαναγκασμό, συνεισφέροντας έτσι στο ξεδίπλωμα του φιλελεύθερου οικονομικού συστήματος και δημιουργώντας περαιτέρω κίνητρα για αυτές τις χώρες να μειώσουν την εξάρτησή της από τις ΗΠΑ.
Η Κίνα και οι ΗΠΑ θα συνεργαστούν για αμοιβαία κέρδη σε τομείς όπου κάτι τέτοιο δεν καταλήγει σε υπερβολική εξάρτηση μεταξύ τους. Θα διασφαλίσουν ότι οι δικές τους ψηφιακές πλατφόρμες είναι κυρίαρχες στην εγχώρια αγορά, κάτι στο οποίο οι ΗΠΑ επίσης θα προχωρήσουν με τη λογική ότι οτιδήποτε είναι καλό για τη Silicon Valley θα πρέπει να είναι καλό και για τις ίδιες. Εντωμεταξύ, οι μη φιλελεύθερες πρακτικές καθορίζουν τη διεθνή οικονομία καθώς και η Κίνα και οι ΗΠΑ συναγωνίζονται για σχετικό κέρδος στις αγορές τρίτων χωρών, όπως φαίνεται και από την έντονη ανταγωνιστικότητα για το 5G .
ΡΩΣΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ
Η άνοδος των ψηφιακών κολοσσών σε ένα λιγότερο φιλελεύθερο διεθνές οικονομικό σύστημα επηρεάζει το πώς οι Ρωσικές εταιρίες πρέπει να συνεργαστούν και να συναγωνιστούν τους ξένους ομολόγους τους. Το Ρωσικό κράτος πρέπει να εμπλακεί στην αγορά για να διασφαλίσει ότι οι κυρίαρχοι ψηφιακοί κολοσσοί στην εγχώρια αγορά είναι Ρώσοι . Παρόλα αυτά, η απόλυτη αυτονομία είναι δουλειά ενός ανόητου, διότι θα προκαλέσει αδύναμες και αναποτελεσματικές Ρωσικές εταιρίες. Πρέπει να διατηρηθεί μία ισορροπία ανάμεσα στην τεχνολογική κυριαρχία και την αποτελεσματικότητα της αγοράς.
Η Ρωσία δεν μπορεί να συναγωνιστεί τις ΗΠΑ και την Κίνα, ωστόσο δεν χρειάζεται να είναι τεχνολογικός ηγέτης. Η ιδανική στρατηγική της Ρωσίας είναι αυτή της “τεχνολογικής ετοιμότητας” κατά την οποία η Ρωσία έχει το τεχνολογικό know-how και τη δομή του ψηφιακού οικοσυστήματος για να παρουσιάσει εγχώρια δευτερογενή αποτελέσματα με σκοπό να βελτιώσει την στρατηγική αυτονομία της. Οι στρατηγικές των τεχνολογικών ακολούθων συνεπάγονται τη μείωση του πλεονεκτήματος της πρώτης κίνησης του τεχνολογικού ηγέτη ενθαρρύνοντας τη γρηγορότερη εξάπλωση των τεχνολογιών. Οι τεχνολογικές συνεργασίες με ξένες εταιρίες θα πρέπει να στοχεύουν σε κοινές προσπάθειες με την πλειοψηφία να μοιράζεται και να μεταφέρει την τεχνολογία και το know-how. Υπάρχει γρηγορότερη εξάπλωση της τεχνολογίας με την απουσία ενός οικονομικού ηγεμόνα ,γεγονός που παρέχει ευκαιρίες για δυνάμεις όπως η Ρωσία η οποία παλεύει για τεχνολογική κυριαρχία. Είναι επιτακτική η επέκταση τεχνολογικών συνεργασιών για να αλλάξει το πλεονέκτημα προς όφελος του τεχνολογικού ακόλουθου. Επιπλέον, τα έσοδα από τις πωλήσεις των ενεργειακών πηγών πρέπει να χρηματοδοτήσουν άμεσες και έμμεσες επιδοτήσεις για να αναπτυχθούν ώριμες ψηφιακές βιομηχανίες, ενώ η αναγκαιότητα εθνικής ασφάλειας και του πολέμου των κυρώσεων με τη Δύση θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για έμμεσους δασμούς και εισαγωγή αντικαταστατών για τις ευαίσθητες βιομηχανίες.
Η τάση προς τον κατακερματισμό του διαδικτύου και η εθνικοποίηση του ψηφιακού χώρου θα πρέπει να γίνει αποδεκτή από τη Ρωσία. Τα προηγούμενα χρόνια, η Ρωσία εμβολιάστηκε κατά των κυρώσεων στις οικονομικές αγορές της για να μειώσει την τρωτότητα της στον Δυτικό οικονομικό εξαναγκασμό, ο οποίος επεκτείνεται και στον τομέα της τεχνολογίας. Αυτές οι πρακτικές δεν θα πρέπει να συγχέονται με απομόνωση ή αυταρχισμό, περισσότερο χρειάζεται η συνεργασία και ο ανταγωνισμός να βρουν μία ισορροπία ανάμεσα στον οικονομικό φιλελευθερισμό και την τεχνολογική κυριαρχία.
Erol User
